Παρασκευή 11 Απριλίου 2014

Τουλίπα, η πρώτη «φούσκα» στην Ιστορία



Τουλίπα, η πρώτη «φούσκα» στην Ιστορία

Του Γιάννη Λακούτση

Περί το 1550 είχε κοπάσει κάπως η έχθρα των ευρωπαϊκών κρατών προς την Οθωμανική Αυτοκρατορία και  η  Κωνσταντινούπολη είχε γίνει κέντρο του εμπορίου προς τη Δύση. Τότε έκαναν την εμφάνισή τους στην Ευρώπη οι πρώτοι βολβοί τουλίπας. Το άγνωστο μέχρι τότε λουλούδι εντυπωσίασε τους ευγενείς και τη ραγδαία ανερχόμενη αστική τάξη και άρχισε εξ ίσου ραγδαία να αυξάνει η ζήτηση για τους βολβούς του φυτού, που μεγάλωνε σχετικά αργά. (Οι τουλίπες καλλιεργούνται από βολβούς, οι οποίοι μπορούν να προέρχονται είτε από σπόρους είτε από αποστήματα άλλων βολβών. Οι σπόροι εξελίσσονται σε ανθοφόρο βολβό σε 7-12 έτη, ενώ το απόστημα μπορεί να αναπτυχθεί σε 1-3 έτη). Στο μεταξύ οι τουλίπες χτυπήθηκαν από έναν σχετικά αβλαβή ιό, το μωσαϊκό, που δημιούργησε ραβδώσεις στα λουλούδια, κάνοντας τα ακόμα πιο εντυπωσιακά και επομένως περιζήτητα. Η ζήτηση κορυφώθηκε το 1635 όταν στο παιχνίδι μπήκαν και οι πλούσιοι Γάλλοι.
Οι Ολλανδοί, λοιπόν, οι οποίοι ανάπτυξαν πολλές από τις πρακτικές της σύγχρονης χρηματοοικονομικής, δημιούργησαν μια οργανωμένη αγορά για ανθεκτικούς βολβούς τουλίπας. Τα συμβόλαια διαπραγματεύονταν σε αίθουσες πανδοχείων, παρουσία

ουδέτερων μερών από οργανωμένες ομάδες που ονομάζονταν κολέγια.
Η διαπραγμάτευση αυτή είχε πολλά από τα χαρακτηριστικά μιας σύγχρονης χρηματοοικονομικής συναλλαγής, συγκεκριμένο χρόνο δυνατότητας συναλλαγής, τυποποιημένα έγγραφα και προμήθεια
που πληρωνόταν στον μεσάζοντα.

Κατά  την διάρκεια του χειμώνα του 1636-1637 οι τιμές της τουλίπας ανέβηκαν με ιλιγγιώδη ρυθμό, πράγμα που είχε σαν αποτέλεσμα την είσοδο στην αγορά κερδοσκόπων  που δεν είχαν σκοπό να αγοράσουν πραγματικούς βολβούς, αλλά μόνο να τους μεταπωλήσουν για να αποκομίσουν κέρδος.

Η κερδοσκοπία έφτασε στα ύψη με κάποιους βολβούς να αλλάζουν χέρια,στα χαρτιά, μέχρι και δέκα φορές την ημέρα. Η τιμή ενός βολβού έφτασε να αξίζει,  όσο οι μισθοί ενός εξειδικευμένου εργάτη για δέκα χρόνια.

Κόσμος πουλούσε τις περιουσίες του για την απόκτηση ενός βολβού με σκοπό να τον μεταπωλήσει.
Το 1633 μια αγροικία στην Ολλανδία μεταβιβάστηκε έναντι τριών σπάνιων βολβών.
Η πιο ακριβή ποικιλία τουλίπας που πουλήθηκε ποτέ, ήταν η Semper Augustus  μια ποικιλία εξαιρετικής ομορφιάς και σπανιότητας, με άνθη λευκά, τονισμένα με έντονες πορφυρές φλόγες και ραβδώσεις σαν ρουμπίνια. Υπήρχε σε δυο μόνο σπίτια, ένα στο Άμστερνταμ κι ένα στο Ολλανδικό Χάρλεμ. 
Άρχισαν να κλείνονται συμφωνίες για μελλοντικές αγορές, όπως γίνεται σήμερα στα διεθνή χρηματιστήρια για τα προϊόντα καθημερινής ζήτησης, τον καφέ, την ζάχαρη, το λάδι. Αν και δεν υπήρχε προηγούμενο τέτοιας μαζικής υστερίας

ώστε να είναι γνωστό τι  θα επακολουθούσε, οι πιο σώφρονες άρχισαν να ξεπουλάνε το στοκ των βολβών τους για να εξασφαλίσουν τα κέρδη τους. Οι τιμές παρέμεναν πολύ ψηλά, αλλά ένα τυχαίο γεγονός αρκούσε για να σκάσει η φούσκα.
Ακριβώς αυτό συνέβη στις 3 Φεβρουαρίου 1637. Μια δημοπρασία στο Χάρλεμ ακυρώθηκε όταν οι αγοραστές δεν εμφανίστηκαν, πιθανόν λόγω ξεσπάσματος

βουβωνικής πανώλης στην περιοχή. Η πτώση πήρε μορφή χιονοστιβάδας. Μέσα σε λίγες μέρες η τιμή του βολβού τουλίπας είχε εξισωθεί  με το βολβό του κρεμμυδιού.
Το 1637 το εμπόριο της τουλίπας έσβησε. Άνθρωποι που νόμιζαν ότι ήταν πολύ πλούσιοι καταστράφηκαν σε μια νύχτα, όπως ο ζωγράφος Γκογκέν, που επένδυσε την περιουσία του σε τουλίπες, πέθανε φτωχός. Ο ιδιοφυής Ρέμπραντ πλούτισε τη χρυσή εποχή της τουλίπας για να δηλωθεί μετά από μερικά χρόνια ως άπορος στο Ολλανδικό κράτος.
Παρ’ όλες τις δυσκολίες που αντιμετώπισε η τουλίπα, συνέχισε να είναι το πιο δημοφιλές φυτό για κήπους για πολύ καιρό. Την γοητεία που ασκεί σήμερα η τουλίπα και την ύπαρξη της, την οφείλει στην τουλιπομανία εκείνης της εποχής.



Άσπρη τουλίπα

     (Μαρίνα Αποστόλου)



Άσπρη τουλίπα σε δοχείο με νερό στο πριν με ταξιδεύεις με καράβι νοερό την πρώτη μέρα που μου μίλησες ανακαλώ

σε μια επανάληψη στις μέρες της χαράς σε προσκαλώ.

Άσπρη τουλίπα με κοιτάζεις χαρωπή περήφανη και όμορφη και γελαστήο ήλιος δεν σε βλέπει το χώμα δεν σε τρέφει μα είσαι επίμονη και σθεναρή.
Άσπρη τουλίπα μη σκύβεις το κεφάλι μην απογοητεύεσαι, μην παρασύρεσαι απ’ την ζάλη μην παραδίνεσαι συνέχισε τον χώρο να στολίζεις εύκολα μην αφήνεσαι, ποτέ μην πάψεις να ελπίζεις.


Φωτο: Semper Augustus. Η σπανιότερη και ακριβότερη ποικιλία

τουλίπας που πουλήθηκε ποτέ.

Πηγες: εφημ. Κεφάλαιο, Ελευθεροτυπία.